Zęby ósemki, zwane także zębami mądrości, stanowią ostatnie zęby stałe w łukach zębowych człowieka. Standardowo pojawiają się w liczbie czterech i wyrzynają się zazwyczaj między 17. a 25. rokiem życia. Proces ten oraz obecność ósemek cechuje się jednak dużą indywidualną zmiennością, a pojawienie się i liczba tych zębów zależą głównie od genetyki oraz budowy szczęki.
Ile jest zębów ósemek u człowieka?
Standardowo dorosły człowiek posiada cztery zęby ósemki, po jednym z każdej strony łuku zębowego – zarówno na górze (w szczęce), jak i na dole (w żuchwie) z lewej i z prawej strony. Są to trzecie zęby trzonowe, pojawiające się najbardziej dystalnie w uzębieniu stałym. Zęby te wyrastają za drugimi zębami trzonowymi, popularnie nazywanymi siódemkami, i zamykają naturalny układ uzębienia u osób dorosłych[1][9].
Jednak nie u każdej osoby pojawiają się wszystkie cztery ósemki. Około 20% populacji nie ma przynajmniej jednego zęba mądrości ze względu na wrodzony brak zawiązka zębowego. Natomiast od 5% do nawet 37% osób nie posiada żadnych ósemek, co jest uwarunkowane zarówno czynnikami genetycznymi, jak i etnicznymi[3]. Często też zdarza się, że trzecie zęby trzonowe nie wykształcają się wcale – dotyczy to nawet 10% populacji[5].
Kiedy pojawiają się zęby ósemki?
Zęby mądrości wyrzynają się najczęściej między 17. a 25. rokiem życia. Proces ten bywa rozciągnięty w czasie, a najbardziej typowe przedziały wiekowe to 18-20 i 21-24 lata. Bywa również, że pojawiają się nieco później lub nie wyrzynają się w ogóle[13][15][16]. W praktyce uważa się, że ostatni moment typowego pojawienia się ósemki przypada na okres 21.-23. roku życia[2].
Proces erupcji tych zębów to złożony przebieg, zależny głównie od czynników genetycznych oraz wielkości łuków zębowych. Cały cykl rozwoju ósemki rozpoczyna się dużo wcześniej – w kości szczęk zawiązki tych zębów pojawiają się już w wieku 5-6 lat, a proces formowania korzeni kończy się zwykle w przedziale od 18. do 25. roku życia[3][5]. Wyrzynanie to przenikanie korony zęba przez tkanki dziąsła – proces ten odbywa się z bardzo różnym tempem i bywa, że zęby te nigdy nie wydostaną się ponad linię dziąseł[1].
Czy każdy człowiek ma zęby mądrości?
Nie każda dorosła osoba posiada komplet czterech zębów ósemek. Szereg badań wykazał, że u nawet 37% ludzi nie dochodzi do rozwoju żadnego z zębów mądrości. Odsetek osób, którym brakuje chociaż jednego ząbka tego typu, sięga 20%[3]. U 10% nie pojawia się ani jeden taki ząb[5]. Te statystyki tłumaczy się przede wszystkim silnymi uwarunkowaniami genetycznymi. Znaczenie mają również czynniki anatomiczne, takie jak niewielka długość łuku zębowego, co może uniemożliwić prawidłowy rozwój zawiązków i tym samym brak erupcji zębów mądrości[1][3].
Problemy związane z pojawianiem się zębów ósemek
Prawidłowe wyrośnięcie wszystkich czterech zębów ósemek występuje rzadko, głównie ze względu na niewystarczającą ilość miejsca w łuku zębowym współczesnych ludzi[1]. Zęby mądrości często ulegają zatrzymaniu (nie wychodzą poza poziom dziąsła) – ten problem dotyczy około 17% populacji[5]. Bardzo często także wyrastają w nieprawidłowym położeniu, pod złym kątem, wywierając nacisk na sąsiednie zęby, co może prowadzić nie tylko do ich przesuwania, ale i do powstawania bólu lub stłoczenia zębów[1][7].
Pojawianie się zębów mądrości bywa bardzo bolesne. Podczas wyrzynania dochodzi często do stanu zapalnego dziąsła, a nietypowa budowa korzeni i kanałów sprawia, że leczenie endodontyczne lub ortodontyczne takich zębów może być znacząco utrudnione[5]. Ponadto jedynie około 20% ósemek pozostaje w ustalonej początkowo pozycji, pozostałe zmieniają nachylenie w trakcie rozwoju, co stanowi wyzwanie dla stomatologów i ortodontów[5].
Budowa zębów mądrości i indywidualna zmienność
Zęby mądrości są najmniejszymi trzonowcami w jamie ustnej człowieka. Te górne mają zazwyczaj trzy guzki i trzy zrośnięte korzenie. Z powodu nietypowej budowy korzeni i kanałów ósme zęby nierzadko odbiegają morfologią od innych trzonowców, zwiększając tym samym ryzyko komplikacji przy próbnych zabiegach leczniczych[3].
Pojawianie się zębów ósemek jest silnie związane z genetyką, wielkością i kształtem szczęki oraz ogólnym tempem rozwoju uzębienia. Ten proces występuje ze znacznym zróżnicowaniem, zarówno pod względem czasu erupcji, jak i sposobu osadzenia zęba w kości. U niektórych zęby ósemki pojawiają się bez przeszkód, u innych mogą zostać zatrzymane lub nawet nie wykształcić się wcale[1][3].
Zęby ósemki w kontekście kompletności uzębienia
Całkowity zestaw stałego uzębienia osoby dorosłej zawiera zazwyczaj 32 zęby stałe – wliczając cztery zęby mądrości. Jednak ze względu na brak ich wykształcenia bądź konieczność usunięcia z powodu problemów z wyrzynaniem, znaczna liczba dorosłych osób posiada od 28 do 32 zębów stałych w jamie ustnej[2].
Dla kontrastu uzębienie mleczne obejmuje jedynie 20 zębów – po 10 w szczęce i żuchwie. Ósemki są elementem wyłącznie stałego uzębienia[7].
Podsumowanie
Zęby ósemki występują zwykle w liczbie czterech i pojawiają się najczęściej pomiędzy 17. a 25. rokiem życia. Ich obecność cechuje się dużą zmiennością indywidualną – zarówno pod względem liczby, czasu, jak i przebiegu erupcji. Wiele osób nie posiada wszystkich ósemek, niektórzy mogą nie mieć żadnej. Problemy związane z wyrzynaniem tych zębów są często związane z ich położeniem, brakiem miejsca w łuku zębowym oraz nietypową budową anatomiczną.
Źródła:
- [1] https://www.chema.rzeszow.pl/strefa-wiedzy/kiedy-i-dlaczego-zeby-osemki-zaczynaja-sie-pojawiac
- [2] https://zdrowie.radiozet.pl/medycyna/ile-zebow-powinien-miec-dorosly-czlowiek-dentysta-odpowiada
- [3] https://www.medme.pl/artykuly/osemki-zeby-madrosci
- [5] http://iortodonta.pl/?page_id=215
- [7] https://twojdent.pl/zeby-dziewiatki-osemki-ile-zebow-ma-czlowiek/
- [9] https://dentystagliwice.pl/2021/07/10/klopotliwe-zeby-madrosci-gdzie-kiedy-i-jak-dlugo-rosna-osemki/
- [13] https://www.colgate.pl/oral-health/wisdom-teeth/what-age-do-wisdom-teeth-come-in
- [15] https://kolodent.pl/osemki-co-nalezy-wiedziec-o-zebach-madrosci/
- [16] https://www.poradnikzdrowie.pl/zdrowie/stomatologia-i-ortodoncja/osemki-klopotliwe-zeby-madrosci-aa-UmAX-owhk-TJ4H.html
StopParadontozie.pl wyrósł z potrzeby serca i dziąseł. Jesteśmy zbuntowaną ekipą stomatologów i specjalistów, którzy postanowili zawalczyć o polskie uśmiechy. Nasz portal to kuźnia wiedzy na temat paradontozy, zdrowia jamy ustnej oraz nowoczesnych zabiegów dentystycznych.
