Przetoka zatoki szczękowej objawy – na co warto zwrócić uwagę?

Przetoka zatoki szczękowej to stan, który wymaga szybkiej reakcji. Kluczowe symptomy pojawiają się niemal natychmiast i są wyraźnym sygnałem alarmowym. Brak szybkiego działania może prowadzić do poważnych powikłań, w tym przewlekłego zapalenia zatok, utraty zębów, a nawet rozwoju ogólnoustrojowych infekcji. Poznaj najważniejsze objawy przetoki ustno-zatokowej oraz mechanizmy jej powstawania.

Czym jest przetoka zatoki szczękowej?

Przetoka zatoki szczękowej, często nazywana również przetoką ustno-zatokową lub przetoką zębową, to patologiczne połączenie między jamą ustną a zatoką szczękową. Fizjologicznie takie połączenie nie powinno występować. Do przetoki dochodzi w następstwie przerwania ciągłości tkanek — zarówno błony śluzowej, jak i kości oddzielającej zatokę od jamy ustnej.

Mechanizm powstawania polega na powstaniu kanału łączącego zatokę szczękową z jamą ustną. Ten kanał tworzy się najczęściej po zabiegach ekstrakcji bocznych zębów szczęki, ale może być również wynikiem przewlekłego stanu zapalnego, urazów czy nawet chorób nowotworowych. Sama przetoka może być aktywna (z widocznym wypływem wydzieliny) lub bierna (objawy pojawiają się okresowo).

Najczęstsze objawy przetoki zatoki szczękowej

Objawy przetoki zatoki szczękowej są łatwo zauważalne i często bardzo uciążliwe. Do najważniejszych należą:

• Ból zęba i szczęki — najczęściej występuje w miejscu połączenia przetoki.
• Obrzęk i zaczerwienienie dziąseł — świadczą o toczącym się stanie zapalnym.
• Krwawienie z okolic przetoki — obecność krwi w jamie ustnej, czasem widoczna bezpośrednio na dziąśle.
• Nadwrażliwość zębów — szczególnie podczas spożywania zimnych lub gorących napojów.
• Ból głowy — związany z infekcją zatoki szczękowej.
• Nieprzyjemny zapach z ust — wynikający z obecności wysięku ropnego.
• Samoistne wysięki ropne lub krwiste — czasem tworzą wybrzuszenie na dziąśle.

Charakterystycznym objawem jest przemieszczanie się płynów z jamy ustnej do nosa podczas spożywania napojów lub jedzenia. Chory może także odczuć wydostawanie się powietrza z zębodołu przy próbie dmuchania nosem.

Mechanizm powstawania objawów

Główną przyczyną pojawienia się objawów jest przerwanie fizjologicznej bariery oddzielającej jamę ustną od zatoki szczękowej. Utrata tej bariery powoduje powstanie kanału, przez który rozwinąć się może zakażenie oraz stan zapalny. W wyniku obecności przetoki, bakterie oraz inne patogeny z jamy ustnej mogą przenikać do zatoki, prowadząc do jej przewlekłego zapalenia i nasilających się dolegliwości bólowych.

Objawy bólowe przetoki są ściśle związane z nasileniem stanu zapalnego zarówno w rejonie dziąseł, jak i bezpośrednio w obrębie zatoki szczękowej. Obrzęk, krwawienie i zaczerwienienie wywołane są procesami zapalnymi wokół ujścia przetoki, natomiast ból głowy świadczy o zajęciu samej zatoki.

Przemieszczanie się spożywanych płynów z ust do nosa wynika z powstania bezpośredniego połączenia kanałowego. Utrata naturalnej anatomii izolującej jamę ustną i zatokę ułatwia „przechodzenie” płynów i powietrza przez nieprawidłowy otwór.

Kiedy i dlaczego powstaje przetoka zatoki szczękowej?

Przetoka ustno-zatokowa pojawia się najczęściej w okresie 48-72 godzin po zabiegach takich jak ekstrakcja bocznych zębów szczęki, jeśli powstałe połączenie między jamą ustną a zatoką nie zostanie odpowiednio zabezpieczone. Powstaniu przetoki sprzyjają również urazy mechaniczne, przewlekłe zapalenie zatok oraz postępujące zmiany nowotworowe prowadzące do erozji kostnej.

Jest to jedno z najczęstszych powikłań ekstrakcji bocznych zębów szczęki oraz długo utrzymujących się stanów zapalnych zatok. W przypadku pozostawienia otwartego połączenia powstają warunki sprzyjające rozwojowi infekcji, utrwaleniu przetoki i jej przewlekłemu charakterowi.

Powikłania wynikające z przetoki zatoki szczękowej

Przetoka zatoki szczękowej niesie ryzyko poważnych powikłań. Najgroźniejsze z nich to przewlekłe zapalenie zatok szczękowych, zakażenia bakteryjne, utrata zębów, a w ciężkich przypadkach nawet rozwój sepsy.

Nieustannie drażnione tkanki oraz utrzymujące się zakażenie mogą prowadzić do postępującego uszkodzenia struktur kostnych szczęki i okolicznych tkanek. Utrwalenie przetoki znacząco obniża jakość życia, prowadzi do przewlekłego bólu oraz problemów z prawidłowym funkcjonowaniem zarówno jamy ustnej, jak i nosa.

Podsumowanie: w przypadku pojawienia się opisanych objawów — bólu szczęki, obrzęku i zaczerwienienia dziąseł, nieprzyjemnego zapachu z ust oraz szczególnie przemieszczania się płynów z jamy ustnej do nosa — należy bezzwłocznie zgłosić się do specjalisty. Szybka diagnoza i leczenie pozwala zapobiec poważnym powikłaniom i przywrócić prawidłową funkcję jamy ustnej oraz zatok.