Czy używanie wody utlenionej może zaszkodzić naszym zębom?

Woda utleniona (nadtlenek wodoru) może zarówno pomóc, jak i zaszkodzić naszym zębom – wszystko zależy od sposobu jej stosowania. Ten powszechnie znany związek chemiczny ma szerokie zastosowanie w stomatologii, ale niewłaściwie użyty może prowadzić do uszkodzenia szkliwa i innych problemów. Przyjrzyjmy się bliżej jego działaniu i potencjalnym zagrożeniom.

Czym jest woda utleniona i jak działa na zęby?

Nadtlenek wodoru to związek chemiczny szeroko stosowany w stomatologii, głównie jako środek wybielający zęby oraz jako preparat o właściwościach odkażających [2]. Jego działanie opiera się na procesie chemicznym, w którym nadtlenek wodoru rozkłada się na wolne rodniki. Te z kolei utleniają chromofory – związki odpowiedzialne za barwienie zębów. W wyniku tej reakcji chromofory zmieniają swoje wiązania chemiczne z nienasyconych na nasycone, co w efekcie prowadzi do rozjaśnienia koloru zęba [2].

Warto zaznaczyć, że mechanizm działania antybakteryjnego wody utlenionej jest dość specyficzny. Gdy nadtlenek wodoru wchodzi w kontakt z tkankami jamy ustnej, enzym katalaza obecny w komórkach rozkłada go, uwalniając charakterystyczną pianę (tlen gazowy). Ten proces jednocześnie neutralizuje substancję, przez co jej działanie przeciwbakteryjne jest stosunkowo krótkotrwałe i nie tak silne, jak mogłoby się wydawać [4].

Zastosowanie wody utlenionej w stomatologii

Nadtlenek wodoru znajduje zastosowanie w różnych dziedzinach stomatologii. Najczęściej kojarzymy go z wybielaniem zębów, gdzie jest kluczowym składnikiem preparatów wybielających [2]. W produktach dostępnych powszechnie dla konsumentów stężenie nadtlenku wodoru nie przekracza zazwyczaj 3%, co jest regulowane odpowiednimi przepisami. W preparatach takich jak paski, lakiery czy żele wybielające stężenie to jest jeszcze niższe, zwykle nie więcej niż 0,1% – co wynika z dyrektyw Unii Europejskiej [2].

Badania kliniczne pokazują, że stosowanie preparatów zawierających nadtlenek wodoru w stężeniu 1-3% może przynieść korzyści w postaci zmniejszenia ilości płytki nazębnej oraz ograniczenia krwawienia dziąseł. Dodatkowo, preparaty te mogą wspomagać proces gojenia tkanek po zabiegach stomatologicznych [1].

Innym obszarem zastosowania wody utlenionej jest leczenie kanałowe. Jest ona wykorzystywana jako pierwszy środek płuczący kanały korzeniowe. Dzięki procesowi pienienia pomaga mechanicznie usunąć resztki miazgi i opiłki zębinowe. Co ważne, woda utleniona nie ma właściwości litycznych, co oznacza, że nie niszczy tkanek przyzębia wierzchołkowego [3]. Jednak warto zaznaczyć, że jej skuteczność jest ograniczona głównie do części koronowej kanału, a głębsze partie mogą pozostać nieoczyszczone [3].

Potencjalne zagrożenia związane z wodą utlenioną

Mimo wielu korzyści, jakie niesie ze sobą stosowanie wody utlenionej w stomatologii, istnieją też pewne ryzyka. Nadmierne lub nieprawidłowe używanie tego związku może prowadzić do poważnych problemów.

Jednym z głównych zagrożeń jest erozja szkliwa. Długotrwałe stosowanie nadtlenku wodoru, szczególnie w wyższych stężeniach, może uszkodzić warstwę ochronną zębów, prowadząc do ich zwiększonej nadwrażliwości [4]. Jest to efekt uszkodzenia naturalnej bariery ochronnej na powierzchni zębów.

Innym niepożądanym skutkiem może być zaburzenie procesu gojenia tkanek i regeneracji. Dzieje się tak, ponieważ nadtlenek wodoru w niewłaściwych stężeniach lub przy zbyt częstym stosowaniu może uszkadzać komórki odpornościowe, takie jak makrofagi czy neutrofile [4]. W rezultacie dochodzi do degradacji lipidowej otoczki komórek, co hamuje prawidłowe gojenie się tkanek.

Warto również pamiętać, że choć woda utleniona ma właściwości bakteriobójcze, jej działanie antybakteryjne jest stosunkowo słabe i krótkotrwałe. Jest to spowodowane obecnością enzymu katalazy w jamie ustnej, który szybko rozkłada nadtlenek wodoru do wody i tlenu, osłabiając tym samym jego efektywność [4].

Bezpieczne stosowanie wody utlenionej – zalecenia

Aby czerpać korzyści z właściwości wody utlenionej, jednocześnie minimalizując ryzyko wystąpienia niepożądanych efektów, warto stosować się do kilku zasad:

1. Stosuj preparaty o odpowiednim stężeniu – pamiętaj, że produkty dostępne bez recepty zawierają maksymalnie 3% nadtlenku wodoru [2]. Wyższe stężenia powinny być stosowane wyłącznie przez specjalistów w gabinetach stomatologicznych.

2. Przestrzegaj zaleceń producenta – każdy preparat zawierający wodę utlenioną powinien być stosowany zgodnie z załączoną instrukcją. Dotyczy to zarówno częstotliwości używania, jak i czasu kontaktu z zębami.

3. Skonsultuj się ze stomatologiem – przed rozpoczęciem jakiejkolwiek kuracji wybielającej lub leczniczej z użyciem nadtlenku wodoru warto zasięgnąć porady specjalisty, który oceni stan twoich zębów i doradzi najlepsze rozwiązanie.

4. Zwracaj uwagę na sygnały ostrzegawcze – jeśli podczas stosowania preparatów z nadtlenkiem wodoru zauważysz zwiększoną wrażliwość zębów, podrażnienie dziąseł lub inne niepokojące objawy, przerwij kurację i skontaktuj się z lekarzem.

Alternatywy dla wody utlenionej

Dla osób, które obawiają się potencjalnych skutków ubocznych stosowania wody utlenionej, istnieją alternatywne metody dbania o higienę i estetykę jamy ustnej. W przypadku wybielania zębów można rozważyć preparaty zawierające inne składniki aktywne, takie jak węgiel aktywny czy soda oczyszczona, choć ich skuteczność może być niższa.

Jeśli chodzi o właściwości antyseptyczne, można sięgnąć po płukanki zawierające chlorheksydynę lub olejki eteryczne, które również wykazują działanie przeciwbakteryjne, a jednocześnie są łagodniejsze dla tkanek jamy ustnej.

Podsumowanie

Woda utleniona jest cennym związkiem w stomatologii, zarówno w kontekście wybielania zębów, jak i w leczeniu różnych schorzeń jamy ustnej. Jej działanie przeciwbakteryjne i wybielające może przynieść wymierne korzyści, pod warunkiem, że jest stosowana prawidłowo i z umiarem [1][2].

Jednak niewłaściwe używanie nadtlenku wodoru niesie ze sobą ryzyko uszkodzenia szkliwa, zwiększonej nadwrażliwości zębów oraz zaburzeń w gojeniu tkanek [4]. Dlatego tak ważne jest, aby stosować ten związek zgodnie z zaleceniami specjalistów i producentów.

Pamiętajmy, że zdrowie jamy ustnej to nie tylko biały uśmiech, ale przede wszystkim zdrowe zęby i dziąsła. Dlatego wszelkie zabiegi, w tym te z wykorzystaniem wody utlenionej, powinny być przeprowadzane z myślą o całościowym dobrostanie jamy ustnej, a nie tylko o efektach estetycznych.

Źródła:

[1] https://www.czytelniamedyczna.pl/1735,kliniczna-ocena-preparatu-peroxyldental-gel-1.html
[2] https://dentonet.pl/nadtlenek-wodoru-stomatologii/
[3] https://www.magazyn-stomatologiczny.pl/a1504/Stosowanie-wody-utlenionej-jako-pierwszego-srodka-pluczacego-w-leczeniu-kanalowym.html/m62
[4] https://apteline.pl/artykuly/woda-utleniona-wlasciwosci-lecznicze-zastosowanie