Zapalenie zatok pojawia się najczęściej w wyniku infekcji wirusowej górnych dróg oddechowych, która rozszerza się na zatoki przynosowe i nosowe. Zdecydowana większość przypadków wywołana jest przez rynowirusy, adenowirusy, koronawirusy oraz wirusa grypy [1][7][17]. Pozostałe przypadki dotyczą nadkażeń bakteryjnych, reakcji alergicznych oraz – znacznie rzadziej – nieprawidłowości anatomicznych [4][6].
Proces powstawania zapalenia zatok: najczęstsze mechanizmy
Infekcja wirusowa górnych dróg oddechowych to podstawowy czynnik zapoczątkowujący zapalenie zatok. Wirusy odpowiedzialne za rozwój zapalenia zatok obejmują rynowirusy, adenowirusy, koronawirusy i wirusa grypy, które kolonizują drogi oddechowe i mogą prowadzić do stanu zapalnego błon śluzowych zatok [1][17]. U większości chorych pierwotna infekcja jest właśnie pochodzenia wirusowego, a dolegliwości pojawiają się, gdy wirusy szerzą się z nosa i gardła na zatoki. Ostre wirusowe zapalenie zatok często przechodzi samoistnie, jednak w sytuacji pogorszenia objawów może dojść do bakteryjnego nadkażenia [7][2].
Bakteryjne zapalenie zatok rozwija się zwykle jako powikłanie infekcji wirusowej. Najczęściej odpowiadają za nie Streptococcus pneumoniae, Haemophilus influenzae oraz Moraxella catarrhalis [1][4]. W praktyce klinicznej to właśnie nadkażenia bakteryjne powodują przedłużanie się objawów i konieczność wdrożenia odpowiedniego leczenia [2].
Różnorodność przyczyn zapalenia zatok
Chociaż wirusowe zapalenia zatok są dominujące, literatura wskazuje również na inne istotne przyczyny. Alergie, takie jak uczulenie na pyłki roślin, alergeny zwierzęce czy kurz, mogą prowadzić do przewlekłego stanu zapalnego śluzówki nosa i zatok, utrudniając prawidłowy odpływ wydzieliny i predysponując do infekcji [1][6]. Czynniki te stanowią drugą pod względem częstości przyczynę zapalenia zatok [6].
Nieprawidłowa budowa anatomiczna nosa lub przegrody nosowej to najrzadsza z kluczowych przyczyn. W większości przypadków przewlekłe zapalenie zatok występuje w wyniku współdziałania wielu czynników, takich jak przebyte infekcje, alergie i styl życia (np. palenie tytoniu) [6][4][13].
Objawy, ryzyko przewlekłości i nawracających zakażeń
W przebiegu zapalenia zatok najczęściej pojawia się utrzymująca się, ropna wydzielina z nosa, która spływa po tylnej ścianie gardła i jest znacznie bardziej uciążliwa niż typowy katar [2]. Ból głowy związany z zatokami tym różni się od migren, że dotyczy połowy przypadków diagnozowanych błędnie jako migrena [3].
Nawracające lub przewlekłe zapalenie zatok pojawia się, gdy ostre infekcje nie są właściwie leczone. Stan ten utrzymujący się dłużej niż 12 tygodni znacząco wpływa na jakość życia: generuje przewlekły dyskomfort, trudności z koncentracją, a nawet zaburzenia snu [8][12]. Przewlekłe zapalenie zatok ma złożoną etiologię i często wymaga wielokierunkowej diagnostyki [4].
Czynniki ryzyka i częstość występowania
W analizach epidemiologicznych wykazano, że aż 14% polskich dorosłych zgłaszało objawy zapalenia zatok w ostatnich 12 miesiącach, a co trzeci Polak przeszedł to schorzenie przynajmniej raz w życiu [3][5]. Rocznie w Polsce odnotowuje się od 4 do 8 milionów nowych przypadków [9]. Ponad połowa pacjentów przyjmowała antybiotyki z powodu tej choroby, natomiast niemal 40% wymagała zwolnienia lekarskiego [3].
Czynniki zwiększające ryzyko zachorowania obejmują: przewlekły kontakt z dymem tytoniowym, otyłość, alergie oraz niewłaściwe lub niedokończone leczenie infekcji górnych dróg oddechowych [13][8][1].
Podsumowanie najczęstszych przyczyn zapalenia zatok
Najbardziej powszechną przyczyną zapalenia zatok pozostaje infekcja wirusowa obejmująca górne drogi oddechowe [1][7][17]. U mniejszej części chorych pojawia się nadkażenie bakteryjne, a nieco rzadziej reakcje alergiczne. Przypadki związane z zaburzeniami anatomicznymi zdarzają się najrzadziej [6][4]. Przewlekłość dolegliwości często wynika z nieprawidłowego leczenia lub obecności wielu czynników ryzyka równocześnie [4][8]. Profilaktyka powinna koncentrować się na minimalizowaniu ekspozycji na wirusy, unikanie alergenów oraz eliminację czynników środowiskowych takich jak dym papierosowy.
Źródła:
- https://diag.pl/pacjent/artykuly/choroby-zatok-5-najczestszych-powodow-bolu-zatok/
- https://receptomat.pl/problem/zapalenie-zatok
- https://biuroprasowe.medicover.pl/359237-co-siodmy-polak-mial-w-ostatnim-roku-problem-z-zatokami
- https://diag.pl/pacjent/artykuly/zapalenie-zatok-objawy-rodzaje-leczenie-kompendium-wiedzy/
- https://polmed.pl/zdrowie/jak-radzic-sobie-z-nawracajacym-zapaleniem-zatok-i-gdzie-poszukac-pomocy/
- https://klaudynahebda.pl/domowe-sposoby-na-zatoki/
- https://www.czytelniamedyczna.pl/6650,powikania-twarzoczaszkowe-zapalenia-zatok.html
- https://dimedic.eu/pl/wiedza/nawracajace-zapalenie-zatok-leczenie-i-przyczyny-co-ile
- https://podyplomie.pl/medycyna/10580,ostre-zapalenie-zatok-przynosowych?page=3
- https://portal.abczdrowie.pl/zatoki/6956017221835264a
- https://leki.pl/na/zapalenie-zatok/epidemiologia/epidemiologia-1450-1/
- https://telemedi.com/pl/poradnik/jak-przewlekle-zapalenie-zatok-wplywa-na-codzienne-funkcjonowanie-przeklad-zdrowia-na-jakosc-zycia/
- https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.3.2.
- https://www.wapteka.pl/porady/przewlekle-zapalenie-zatok-przyczyny-leczenie-i-zapobieganie-nawrotom/
StopParadontozie.pl wyrósł z potrzeby serca i dziąseł. Jesteśmy zbuntowaną ekipą stomatologów i specjalistów, którzy postanowili zawalczyć o polskie uśmiechy. Nasz portal to kuźnia wiedzy na temat paradontozy, zdrowia jamy ustnej oraz nowoczesnych zabiegów dentystycznych.
