Co to jest bruksizm objawy, na które warto zwrócić uwagę?

Bruksizm to schorzenie dotyczące układu stomatognatycznego, które najczęściej objawia się nieświadomym zaciskaniem zębów i zgrzytaniem nimi w czasie snu lub podczas aktywności dziennych. Problem ten dotyka już nawet 8–10% dorosłych w krajach rozwiniętych i może nieść ze sobą poważne konsekwencje dla zdrowia zębów, stawów oraz ogólnego samopoczucia[1][3]. Szybkie rozpoznanie objawów bruksizmu znacznie zwiększa skuteczność leczenia, dlatego warto zwrócić uwagę na wczesne symptomy problemu.

Bruksizm – czym jest i jakie są przyczyny?

Bruksizm definiowany jest jako nawykowe, nieświadome zaciskanie szczęk oraz zgrzytanie zębami. Najczęściej dochodzi do tego podczas snu, choć może też pojawiać się w ciągu dnia[1][2][3]. Typowe dla bruksizmu są epizody mikroprzebudzeń w czasie snu, którym towarzyszy wzrost napięcia mięśni żujących. Siła, z jaką zaciskane są szczęki podczas epizodu, może być nawet dziesięciokrotnie większa niż przy zwykłym żuciu[1].

Pierwotne przyczyny bruksizmu są złożone i obejmują czynniki biologiczne (anatomia, genetyka), psychologiczne (stres, lęk), środowiskowe (nawyki, styl życia) oraz neurologiczne (aktywność ośrodkowego układu nerwowego)[1][3]. Główne czynniki ryzyka to przewlekły stres, wady zgryzu, zaburzenia snu, uwarunkowania genetyczne, zażywanie niektórych leków (np. SSRI), nadużywanie alkoholu i kofeiny[1][2].

Najczęstsze objawy bruksizmu – na co zwracać uwagę?

Objawy bruksizmu są zróżnicowane i często dotyczą nie tylko jamy ustnej. Do najczęściej obserwowanych należą: starcie powierzchni zębów, nadwrażliwość, pęknięcia szkliwa, rozchwianie zębów, a także krwawienie dziąseł. U niektórych pacjentów mogą występować także przebarwienia i przerost mięśnia żwacza, co prowadzi do charakterystycznego „kwadratowego” zarysu twarzy[1][2][4].

Ponadto do objawów zalicza się także dolegliwości bólowe – obejmujące bóle głowy, karku, pleców oraz szczęki. Często obserwuje się bóle w okolicach oczu, szumy i dzwonienie w uszach, ograniczoną ruchomość żuchwy oraz trzaski w stawach skroniowo-żuchwowych[2][4]. U niektórych osób ból promieniuje od skroni w kierunku twarzy i oczodołów, co utrudnia codzienne funkcjonowanie[1][2].

Objawom lokalnym mogą towarzyszyć symptomy ogólne, takie jak nadwrażliwość zębów na zimno i ciepło, oraz krwawienie z dziąseł podczas szczotkowania. W przypadku przewlekłego bruksizmu mogą wystąpić również objawy psychofizyczne, jak zaburzenia snu, przewlekłe zmęczenie i drażliwość[2][4].

Diagnostyka i wykrywanie bruksizmu

Potwierdzenie bruksizmu często następuje dzięki obserwacji partnera, który słyszy zgrzytanie zębami podczas snu[2]. W praktyce klinicznej diagnozę stawia przede wszystkim dentysta na podstawie analizy stopnia starcia powierzchni zębów, obecności mikropęknięć i rozchwiania zębów. W niektórych przypadkach w celu potwierdzenia schorzenia wykorzystywane są także badania polisomnograficzne, zwłaszcza gdy występują zaburzenia snu typu parasomnia[1][2].

Rozpoznanie schorzenia we wczesnej fazie ma kluczowe znaczenie, ponieważ pozwala wdrożyć skuteczne leczenie i zapobiegać dalszym powikłaniom, w tym nieodwracalnej destrukcji szkliwa i utracie zębów[1][4].

Konsekwencje nieleczonego bruksizmu

Brak leczenia prowadzi do szeregu poważnych powikłań – od stopniowego starcia zębów, pęknięć szkliwa, przez rozchwianie i utraty zębów, aż po przewlekłe bóle głowy, szyi oraz zaburzenia pracy stawów skroniowo-żuchwowych[1][2][4]. Przeciążenie stawów może skutkować ograniczoną ruchomością żuchwy, prowadząc do trudności w otwieraniu ust oraz powstania trzasków i przeskoków w stawach skroniowo-żuchwowych.

Trwały przerost mięśni żwaczy oraz przewlekły ból w okolicy karku, barków i pleców może negatywnie wpływać na jakość życia oraz codzienne funkcjonowanie osoby dotkniętej bruksizmem. Długotrwały stan zapalny okolic przyzębia grozi zanikiem kości wyrostka zębodołowego i utratą zębów[1][4].

Jak wygląda leczenie bruksizmu?

Leczenie bruksizmu zawsze musi być indywidualnie dostosowane do potrzeb pacjenta. Stosowane są szyny zgryzowe ortotyczne, których zadaniem jest ochrona powierzchni zębów przed dalszym ścieraniem i redukcja napięcia mięśni[1][3]. Coraz częściej wdraża się również fizjoterapię stomatologiczną, terapię manualną, farmakoterapię przeciwbólową oraz różne formy wsparcia psychologicznego w celu redukcji stresu i lęku – istotnych czynników napędzających dolegliwość[3].

W niektórych przypadkach pomocne okazuje się leczenie ortodontyczne lub protetyczne, które koryguje obecne wady zgryzu i przywraca prawidłową funkcję układu żucia. Współczesna stomatologia kładzie również nacisk na edukację pacjentów oraz wzrost poziomu świadomości na temat wczesnych objawów bruksizmu, co pozwala skuteczniej zapobiegać konsekwencjom choroby i poprawiać jakość życia[1][2][3].

Podsumowanie – Co warto zapamiętać?

Bruksizm to coraz powszechniejszy problem, którego objawy wykraczają poza samą jamę ustną i mogą wpływać na całe życie pacjenta. Wczesne rozpoznanie i wdrożenie odpowiedniego leczenia pozwala uniknąć poważnych powikłań. Kluczowe znaczenie ma świadomość charakterystycznych objawów, takich jak nadmierne zaciskanie szczęk, ścieranie zębów i dolegliwości bólowe w okolicy głowy, karku czy szczęki. Regularne wizyty u dentysty oraz redukcja stresu stanowią podstawę profilaktyki i skutecznej terapii bruksizmu[1][2][3][4].

Źródła:

• [1] https://www.mediraty.pl/stomatologia/artykuly/bruksizm-czym-jest-jak-go-leczyc-i-jakie-sa-konsekwencje/
• [2] https://skin-medic.pl/czym-jest-bruksizm-i-jak-sobie-z-nim-radzic/
• [3] https://warsawdentalcenter.pl/bruksizm-objawy-i-leczenie-zgrzytania-zebami/
• [4] https://www.medicover.pl/stomatologia/bruksizm-objawy-przyczyny-i-leczenie-zgrzytania-zebami/