Zgrzytać zębami co to znaczy i kiedy warto się tym przejąć?

Zgrzytanie zębami, znane także jako bruksizm, to schorzenie polegające na mimowolnym zaciskaniu lub przesuwaniu zębów, występujące najczęściej podczas snu. Problem ten dotyczy zarówno dzieci, jak i dorosłych, a jego objawy bardzo często są lekceważone lub niezauważane przez długi czas. Dlaczego warto się tym przejąć? Ponieważ bruksizm prowadzi do trwałych uszkodzeń zębów, bólu oraz zaburzeń funkcjonowania stawów skroniowo-żuchwowych, co wpływa negatywnie na zdrowie i jakość życia[1][2][3].

Co to znaczy zgrzytać zębami?

Zgrzytanie zębami to parafunkcja, polegająca na mimowolnym zaciskaniu lub tarciu zębami, która występuje głównie podczas snu, gdy nie jesteśmy świadomi własnych odruchów[1][2]. Mechanizm ten wywołuje nadmierne napięcie mięśni szczękowych i stawów skroniowo-żuchwowych, co często prowadzi do poważnych konsekwencji w obrębie całego układu żucia[2][3].

Choć samo zgrzytanie jest procesem niezamierzonym, regularne powtarzanie tej czynności powoduje mikrourazy szkliwa, ścieranie zębów oraz mechaniczne uszkodzenia dziąseł. Często pierwsze objawy pojawiają się dopiero wtedy, gdy choroba już trwa od dłuższego czasu i doszło do powikłań takich jak ból szczęki czy przerost mięśni twarzy[1][3].

Kiedy zgrzytanie zębami staje się powodem do niepokoju?

Bruksizm przez długi czas rozwija się bezobjawowo lub daje tylko niespecyficzne symptomy. Wczesne wykrycie sygnałów jest kluczowe dla zapobiegania trwałym uszkodzeniom[1][3]. Najczęstsze objawy, na które należy zwrócić uwagę, to:

• Bóle głowy, zwłaszcza po przebudzeniu
• Bóle stawów skroniowo-żuchwowych
• Poranienia wewnętrznej części policzków
• Ślinienie się w nocy
• Ścieranie i pękanie zębów

[1][2][3].

Jeśli zauważasz u siebie te objawy, to wyraźny sygnał, że należy zgłosić się do stomatologa. Niepodjęcie leczenia może prowadzić do przewlekłych problemów, w tym do zwyrodnienia stawów skroniowo-żuchwowych, bólu mięśni, a nawet deformacji twarzy[1][3].

Przyczyny zgrzytania zębami

Specjaliści wskazują, że bruksizm ma wieloczynnikowe podłoże. Do kluczowych powodów należą:

• Czynniki genetyczne oraz wady wrodzone
• Przewlekły stres i napięcie psychiczne, objawiające się wzmożonym napięciem mięśni żuchwy
• Zaburzenia psychiczne, takie jak depresja czy stany lękowe
• Nieprawidłowy zgryz i zmiany anatomiczne w obrębie jamy ustnej

[2][3].

W praktyce klinicznej można zaobserwować, że czynniki psychosomatyczne, takie jak przewlekły stres, nasilają zgrzytanie zębami. Powstałe w ten sposób sprzężenie zwrotne powoduje, że zarówno objawy bruksizmu, jak i poziom stresu wzajemnie się potęgują, prowadząc do utrwalenia nieprawidłowych nawyków[2].

Do czego prowadzi nieleczony bruksizm?

Nieleczony bruksizm może wywoływać wiele powikłań zdrowotnych, obejmujących zarówno trwałe uszkodzenia zębów, przewlekłe bóle głowy, zwyrodnienia stawów skroniowo-żuchwowych, jak i zmiany w wyglądzie mięśni twarzy[1][3]. Skutki te nasilają się z upływem czasu.

Wielokrotne mikrourazy i zbyt mocne tarcie zębami prowadzą do ścierania szkliwa, pękania zębów oraz podrażnienia dziąseł. U niektórych osób obserwuje się także przerost mięśni żwaczy, co wpływa na kształt twarzy i powoduje efekty estetyczne, takie jak poszerzenie dolnej części policzków[3].

W obrazach bardziej zaawansowanych mogą się pojawić takie objawy jak szumy uszne, zaburzenia widzenia, przewlekłe migreny oraz trudności z koncentracją. Brak leczenia skutkuje nieodwracalnymi zmianami w odniesieniu do struktury anatomicznej szczęki i funkcji stawów[3].

Diagnostyka i leczenie bruksizmu

Kluczowym elementem w walce z bruksizmem jest wczesna diagnoza. Najważniejsze etapy rozpoznania obejmują ocenę stanu uzębienia, badanie stawów skroniowo-żuchwowych oraz analizę napięcia mięśni żwaczy[2]. Do potwierdzenia diagnozy konieczne jest przeprowadzenie dokładnego wywiadu lekarskiego, a niekiedy także badań obrazowych.

Leczenie bruksizmu opiera się na eliminacji czynników stresogennych, korekcji wad anatomicznych oraz stosowaniu szyn relaksacyjnych, które chronią zęby przed mechanicznymi uszkodzeniami podczas snu[2][4]. W niektórych przypadkach wskazane jest wsparcie psychologiczne lub farmakologiczne, mające na celu wyciszenie nadmiernego napięcia nerwowo-mięśniowego.

Wczesne wykrycie symptomów oraz wdrożenie odpowiedniej terapii znacząco poprawia rokowania i minimalizuje ryzyko powikłań. Każda osoba, która zauważy u siebie objawy zgrzytania zębami, powinna jak najszybciej skonsultować się ze specjalistą.

Podsumowanie: zgrzytać zębami – kiedy warto się martwić?

Zgrzytanie zębami to nie jest niewinna przypadłość. Jest to wyraźny znak, że w organizmie występuje nieprawidłowość, której nie wolno lekceważyć. Pierwsze objawy – jak ból głowy, napięcie szczęki czy ścieranie zębów – wymagają wizyty u stomatologa. Wdrożenie diagnostyki i leczenia pozwala uniknąć poważnych uszkodzeń oraz przewlekłych dolegliwości. Bruksizm to schorzenie przewlekłe, którego nie można ignorować, jeśli zależy nam na zdrowiu całego układu stomatognatycznego[1][2][3].

Źródła:

1. https://hcentrum.pl/bruksizm-co-to-jest-objawy-leczenie-skutki/
2. https://www.wapteka.pl/blog/artykul/zgrzytanie-zebami-bruksizm-jakie-sa-przyczyny-objawy-i-leczenie-czy-bruksizm-mozna-wyleczyc
3. https://www.orto.info.pl/blog/bruksizm-czyli-zgrzytanie-zebami-przyczyny-objawy-i-leczenie/
4. https://declinic.pl/jak-leczyc-zgrzytanie-zebami/