Dlaczego dziąsła odchodzą od zębów i jak temu zapobiec?

Recesja dziąseł to coraz powszechniejszy problem stomatologiczny, polegający na cofaniu się tkanki dziąsłowej od szyjki zęba, co prowadzi do odsłonięcia korzeni zębów. Ten niepożądany proces jest związany przede wszystkim z chorobami przyzębia oraz czynnikami mechanicznymi i anatomicznymi. W artykule omówimy główne przyczyny cofania się dziąseł, mechanizmy procesu recesji oraz sprawdzone metody zapobiegania temu zjawisku, które pozwolą ochronić zdrowie jamy ustnej i zęby przed poważnymi konsekwencjami.

Co to jest recesja dziąseł i jakie są jej konsekwencje?

Recesja dziąseł oznacza cofanię się tkanki dziąsła od szyjki zęba, powodując odsłonięcie jego korzenia. Jest to stan nie tylko estetycznie niekorzystny, ale przede wszystkim niebezpieczny zdrowotnie. Cofnięcie dziąseł prowadzi do zwiększonej wrażliwości zębów, łatwiejszego rozwoju próchnicy na odsłoniętych korzeniach, a także może skutkować utratą zębów na skutek postępujących uszkodzeń tkanek przyzębia. Podstawową przyczyną tego procesu są choroby przyzębia, takie jak zapalenie dziąseł i zapalenie przyzębia, które niszczą włókna łączące dziąsło z zębem oraz kość podtrzymującą ząb[2].

Główne przyczyny cofania się dziąseł

Za recesją dziąseł stoją różnorodne czynniki, a ich współwystępowanie znacznie zwiększa ryzyko problemu. Przede wszystkim należy wyróżnić:

• Niewłaściwą higienę jamy ustnej – złą technikę szczotkowania oraz stosowanie zbyt twardych szczoteczek, które mechanicznie uszkadzają tkanki dziąsłowe[1][2].
• Choroby zapalne przyzębia – stan zapalny prowadzi do rozpadu włókien łączących dziąsło z zębem oraz kości szczęki[2][4].
• Czynniki mechaniczne – urazy, napięcia związane z anatomicznym ułożeniem wędzidełek lub nieprawidłowym ustawieniem zębów, które powodują nadmierne napięcie dziąseł[1][3][4].
• Predyspozycje genetyczne i anatomiczne – cienka błona dziąsłowa, niskie lub nieprawidłowe przyczepy wędzidełek, a także cienka blaszka kostna, obniżają odporność tkanki na mechaniczne i zapalne czynniki[1][3][4].

Proces powstawania recesji dziąseł

Mechanizm cofania się dziąseł rozpoczyna się od nagromadzenia płytki nazębnej — biofilmu bakteryjnego, który wywołuje stan zapalny w obrębie przyzębia. Zapalenie to prowadzi do rozkładu włókien łączących dziąsło z zębem oraz ubytku kości wokół korzenia. W efekcie tkanka dziąsła cofa się, odsłaniając korzeń zęba oraz zwiększając jego podatność na uszkodzenia[2][4].

Równocześnie mechaniczne czynniki, takie jak niewłaściwa technika szczotkowania czy zbyt twarde włosie, prowadzą do urazów tkanek miękkich i nasilają cofanie się dziąseł. Dodatkowo napięcia wynikające z niskich przyczepów wędzidełek czy nieprawidłowego ustawienia zębów zwiększają siły działające na dziąsła, co również sprzyja recesji[1][4].

Anatomiczne uwarunkowania sprzyjające recesji

Budowa anatomiczna jamy ustnej ma istotny wpływ na podatność na cofanie się dziąseł. Cienka warstwa dziąseł oraz słaba linia kostna wokół zęba powodują, że tkanki są mniej odporne na urazy i procesy zapalne. Niskie i napięte przyczepy wędzidełek mogą mechanicznie odciągać dziąsło, przyczyniając się do powstania ubytków dziąsłowych. Nieprawidłowe ustawienie zębów powoduje nadmierne naprężenia i często zwiększa ryzyko przemieszczania się dziąseł oraz kości, co pogłębia problem recesji[1][3][4].

Jak zapobiegać recesji dziąseł?

Zapobieganie cofaniu się dziąseł wymaga kompleksowego podejścia, które obejmuje:

• Prawidłową higienę jamy ustnej — właściwa technika szczotkowania oraz stosowanie miękkich szczoteczek minimalizują ryzyko mechanicznych uszkodzeń tkanek i zmniejszają gromadzenie się płytki nazębnej[1][2].
• Regularne kontrole stomatologiczne — wczesne wykrywanie i leczenie chorób przyzębia eliminuje przyczynę zapaleń i uszkodzeń dziąseł[2][4].
• Unikanie urazów mechanicznych — ograniczenie czynników takich jak nadmierna siła szczotkowania oraz osłabianie napięcia wędzidełek poprzez ewentualne zabiegi korekcyjne[1][4].
• Korekty anatomiczne — w przypadku stwierdzenia wad budowy dziąseł czy przyczepów wędzidełek, a także nieprawidłowego ustawienia zębów, może być wskazane leczenie ortodontyczne lub chirurgiczne[3][4].

Podsumowanie

Recesja dziąseł to poważny proces prowadzący do odsłonięcia korzeni zębów i licznych komplikacji zdrowotnych. Główne przyczyny obejmują choroby przyzębia, niewłaściwą higienę, czynniki mechaniczne oraz anatomiczne predyspozycje. Zrozumienie mechanizmu powstawania recesji oraz wdrożenie odpowiednich środków zapobiegawczych – od właściwej higieny po specjalistyczne leczenie – jest kluczowe dla zachowania zdrowia jamy ustnej i ochrony zębów przed utratą[1][2][3][4].

Źródła:

1. https://recepta.pl/artykuly/recesja-dziasel-jak-rozpoznac-i-leczyc-cofanie-sie-dziasel
2. https://sokolowscy.pro/porady-ekspertow/cofajace-sie-dziasla-przyczyny-skutki-i-sposoby-leczenia/
3. https://declinic.pl/przyczyny-recesji-dziasel/
4. https://www.colgate.pl/oral-health/articles/receding-gums-and-treatment-and-causes-0214